p-ISSN: 1305-4600
e-ISSN: 2792-0909
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2005
Yayıncı: Dr. Serkan Yorgancılar

Jeopolitik İşbirliği Türkiye- Rusya İlişkileri: Vladimir Putin Dönemi (2000 – 2005)

Jeopolitik İşbirliği Türkiye- Rusya İlişkileri: Vladimir Putin Dönemi (2000 – 2005)

Article Sidebar

Vefa Kurban
Burcu Gül
Nasıl Atıf Yapılır
Kurban, V., & Gül, B. (2022). Jeopolitik İşbirliği Türkiye- Rusya İlişkileri: Vladimir Putin Dönemi (2000 – 2005). Demokrasi Platformu, 11(36), 76–100. Geliş tarihi gönderen https://www.demokrasiplatformu.com/dergi/article/view/233


Özet

Günümüzde Avrasya coğrafyasının iki büyük gücü olan Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin çok derin ve köklü bir geçmişi vardır.  İkili ilişkiler çok dinamik, karmaşıktır ve aynı zamanda büyük riskler içerir. Bilindiği üzere, Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasıyla Kafkaslar ve Orta Asya'da ortaya çıkan büyük güç boşluğunu Türkiye doldurmaya çalıştı. Bu durumun Batı tarafından da destek görmesi ise Moskova tarafından endişe ile karşılandı. 2000 yılına kadar bocalama süreci yaşayan Rusya 2000 yılından itibaren farklı değişim ve dönüşümlere sahne oldu.

2000’li yıllara gelindiğinde Rusya 1990’lardakinden çok daha farklı durumdaydı, askeri ve ekonomik olarak toparlanmış, reform sürecine girmişti. Ancak şurası da bir gerçek ki, Putin ile birlikte Rusya ekonomik açıdan büyük bir hamle başlatmıştır, ancak bu hamleye rağmen Rusya’nın ekonomisi, hem enerji kaynaklarına bağımlı kalmaya devam etti hem de sıçrama gösterdiği en önemli sanayi ise silah endüstrisi olmaya devam eti. Putin, çağdaş Rus dış politikasında güç ve refah stratejileri üretmeye odaklanmıştır. Komşu devlet ve bölgelerdeki gelişmelerin yakından takip edildiği bu reform süreci, Türkiye ile olan ilişkilerine de yansımıştır.

Çalışmada 2000-2005 yılları arasındaki Rusya’da Putin’in iktidara gelişi ile girilen ve literatürde “dostroyka” olarak bilinen yeniden yapılanma süreci, Çeçenistan’ın işgali ve Türkiye ile Rusya’nın ekonomik ve jeopolitik işbirliklerini incelemeyi amaçlamaktadır.

Referanslar

“Putin vows to destroy Chechen resistance”, https://www.aljazeera.com/news/2003/7/7/putin-vows-to-destroy-chechen-resistance , (Erişim Tarihi: 02.01.2022).

“Rus Stratejist ve Siyaset Bilimci Alexandr Dugin: KKTC’nin Bağımsızlık Savaşı, Doğu Akdeniz’in itibarıdır”, https://pio.mfa.gov.ct.tr/rus-stratejist-ve-siyaset-bilimci-aleksandr-dugin-kktcnin-bagimsizlik-savasi-dogu-akdenizin-itibaridir/ , (Erişim Tarihi: 11.01.2022).

“Межгосударственные отношения России и Турции”, https://ria.ru/20191022/1560021629.html , (Erişim Tarihi: 03.01.2022).

“По прибытии Владимира Путина в Анкару в его честь был дан обед от имени Президента Турции Ахмета Недждета Сезера”, http://kremlin.ru/catalog/countries/TR/events/45544 , (Erişim Tarihi: 10.01.2022).

Ağır, O. (2015). “Rus Tipi Federalizm”, TSA, 19 (1), 41.

Akfırat, S., Özkan, B. (2010). “Ulusal/Etnik Kimliklerin Stratejik İnşası: Kuzey Kıbrıs Örneği”, Bilig, 52 (1), 8.

Akgül, F. “Rusya’nın Putin Dönemi Avrasya Enerji Politikalarının Türkiye-Rusya İlişkilerine Etkileri”, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/84562 , (Erişim Tarihi: 01.01.2022)

Akhiyadov, M. (2019). “İkinci Çeçen-Rus Savaşı’nın Yıldönümü ve Hatırlattıkları”, İNSAMER, 2.

Akhiyadov, M. (2020). “Kuzey Kafkasya Raporu”, İNSAMER, 11, 5.

Akhiyadov, M. (2020). “Türkiye-Rusya İlişkileri: Düşmanlık ile Ortaklık Arasında Gelgitler”, https://insamer.com/tr/turkiye-rusya-iliskileri-dusmanlik-ile-ortaklik-arasinda-gelgitler_3554.html , (Erişim Tarihi: 11.01.2022).

Akhundova, J. (2014). “Rusya’da Yerel Yönetimler: Mevcut Durum ve Sorunlar”, Avrasya Etüdleri, 46 (2), 57.

Akınhay, O. (2007). New Left Review 2007 – Türkiye Seçkisi, Agora Kitaplığı, İstanbul.

Aktaş, H., Wakizaka, K. (2009). “Çeçenistan’da Yeni Dönem ve Kadirov Yönetimi”, Karadeniz Araştırmaları, 16 (62), 234.

Arafat, M., Alnuaimy, M. (2011). “The Turkish-Russian Relations in the Era of AKP”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 13 (2), 112.

Asker, A. (2021). “Rusya’nın Yakın Çevre Siyaseti: Karadeniz Hazar Güney Kafkasya Bölgesi”, 100. Yılında Türkiye Rusya İlişkileri ve Karadeniz Moskova Antlaşmasından Günümüze, Akçağ Yayınları, Ankara.

Ateş, A. (2021). “2020 Yılı Rus İstihbarat Faaliyetleri”, KTÜ Stratejik Araştırmalar Merkezi, ISBN: 987-605-2271-35-3, 628.

Ayman, S. (2012). Mekan, Kimlik, Güç ve Dış Politika, Yalın Yayıncılık, İstanbul.

Başaran, A. “Moskova Büyükelçiliği Basın Müşavirliği Haber-Yorum Koleksiyonuna Göre Karadeniz Yüzeyinden ve Dibinden Petrol ve Gaz Nakli, 2000-2010”, Asya Araştırmaları Dergisi, 3 (2), ISSN: 2667-6419, 277.

BBC Turkish, https://www.bbc.co.uk/turkish/europe/story/2004/12/041206_putin_turkey.shtml , (Erişim Tarihi: 11.01.2022).

BBC Turkish, https://www.bbc.co.uk/turkish/europe/story/2005/11/051117_bluestream_pipeline.shtml , (Erişim Tarihi: 12.01.2022).

Birdişli, F. (2019). “Alman Stratejik Kültürünün Dönüşümü ve Almanya’nın Uluslararası Politikaya Proaktif Katılımı”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, 8 (2), 373.

Borschevskaya, A. (2016). “Russia in the Middle East”, The Washington Institute for Near East Policy, 45.

Bowen, A., Welt, C. (2021). “Russia Foreign Policy and U.S. Relations”, Congressional Research Service, https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R46761 , (Erişim Tarihi: 01.01.2022).

Cankara, P., Cankara, Y. (2007). “Vladimir Putin Döneminde Rus Dış Politikasında Yapılan Değişiklikler”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 204-205.

Cipek, T. (2018). “Russia and the European Union: What Remains of the Partnership?”, Journal of Balkan and Black Sea Studies, 1 (1), 13.

Çakır, F., Günday, R. (2017). “Vladimir PUTIN’in Valdai Konuşmasının Politik Söylem-Psikoloji Bağlamında İrdelenmesi”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 180.

Çalışkan, B. (2019). “Vladimir Putin’in Dış Politika Felsefesi”, İNSAMER, 3.

Çelebi, O. “Rusya’nın Putin’inden; Putin’in Rusya’sına…” , KOCAV Stratejik Araştırmalar Kürsüsü, 100.

Çelikpala, M. “Son Gelişmeler Işığında Türkiye-Rusya Enerji İlişkileri”, https://panorama.khas.edu.tr/uploads/pdf/son-gelismeler-isiginda-turkiyerusya-enerji-iliskileri.pdf , (Erişim Tarihi: 12.01.2022).

Çulha, E. (2016). “Türk-Rus İlişkilerinin Kronolojisi (1991-2017)”, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 289.

Dalay, G. (2021). “Turkish-Russian Relations in Light of Recent Conflicts”, SWP Research Paper, RP05, Doi: 10.18449/2021RP05.

Dugin, A. (2004). “The Chechen Path to Russian Statehood”, https://eng.globalaffairs.ru/articles/the-chechen-path-to-russian-statehood/ , (Erişim Tarihi: 02.01.2022).

Dunlop, J. “Alexandr Dugin’s Foundations of Geopolitics”, https://tec.fsi.stanford.edu/docs/aleksandr-dugins-foundations-geopolitics , (Erişim Tarihi: 02.01.2022).

DW, “Putin’in Tarihi Ankara Ziyareti”, https://www.dw.com/tr/putinin-tarihi-ankara-ziyareti/a-2525680 , (Erişim Tarihi: 10.01.2022).

DW, “Putin’in Tarihi Ankara Ziyareti”, https://www.dw.com/tr/putinin-tarihi-ankara-ziyareti/a-2525680 , (Erişim Tarihi: 10.01.2022).

Ediger, V. “Enerji ve Siyaset: Türkiye-Rusya Enerji İlişkileri”, https://panorama.khas.edu.tr/uploads/pdf/enerji-ve-siyaset-turkiyerusya-enerji-iliskileri.pdf , (Erişim Tarihi: 12.01.2022).

Efegil, E. (2013). Siyaset, Ekonomi ve Toplum Üzerine 3. Uluslar arası Mavi Karadeniz Kongresi, Gündoğan Yayınları, İstanbul.

Elma, F. “Sovyet Sonrası Rusya ve Orta Asya”, Journal of Azerbaijani Studies, http://jhss-khazar.org/wp-content/uploads/2010/06/10.pdf , (Erişim Tarihi: 01.01.2022).

Ergün, O. ve Kurban, V. (2020). Türk–Rus İlişkilerinde Paradoksal Sürtünmeler, I. Uluslararası Sovyet Sonrası Türkiye-Rusya İlişkileri Sempozumu, ISBN: 978-625-409-841-3, Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü.

Fritz, J. (2011). “Letter: Restrictions on Reporters in Chechnya”, International Press Institute, Moskow – Russia.

Gazel, F. (2003). “Mavi Akım: Genetik Şifresi Çözüldü”, Avrasya Dosyası, Enerji Özel, 9 (1), 73.

Gözler, M. “Boru Hatlarının Önemi”, https://21yyte.org/tr/merkezler/islevsel-arastirma-merkezleri/enerji-ve-enerji-guvenligi-arastirmalari-merkezi/boru-hatlarinin-onemi , (Erişim Tarihi: 05.01.2022).

Hagverdiyeva, A. - Mazıcı N. (2018). “Türkiye’nin Enerji Politikalarının Rus Basınına Yansımaları: Nezavisimaya Gazeta Örneği”, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 31, 139.

Hamilton, R., Mikulska, A. (2021). “Russian-Turkish Relations and Their Implications For the West”, https://www.fpri.org/wp-content/uploads/2021/04/russian-turkish-relations-bssp.pdf , (Erişim Tarihi: 19.12.2021).

Hodaloğulları, Z., Aydın, A. (2016). “Türkiye ile Rusya Arasındaki Doğal Gaz İşbirliğinin Türkiye’nin Enerji Güvenliğine Etkisi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43), 747.

Isachenko, D. (2021). “Turkey and Russia The Logic of Conflictual Cooperation”, SWP Research Paper, Berlin, 14.

Kakışım, C. (2019). “Karşılıklı Bağımlılık Kapsamında Türkiye-Rusya Enerji İlişkilerinin Analizi”, Uluslararası Siyaset Bilimi ve Kentsel Araştırmalar Dergisi, 7 (1), 70.

Kalaycıoğlu, S. “Türk Akını ve Türk Akımı Farkı”, https://tasam.org/Files/Icerik/File/T%C3%BCrkAk%C4%B1m_i_pdf_c47a8268-bdea-423d-af55-bd0bfb088185.pdf , (Erişim Tarihi: 07.01.2022).

Kanbolat, H. “Türkiye-Rusya: Çok Boyutlu ve Çok Yönlü İşbirliğine Doğru”, https://www.orsam.org.tr/tr/turkiye-rusya-cok-boyutlu-ve-cok-yonlu-isbirligine-dogru/ , (Erişim Tarihi: 10.01.2022).

Kınıklıoğlu, S. (2001). “Türk-Rus İlişkileri: Kasyanov Ziyaretinin Anatomisi”, Avrasya Dosyası, 6 (4), 158.

Kitagawa, S. (2017). ”Çeçen Halkının Toplumsal Kimliğinin Yapısı”, Yeni Türkiye, 98, 271.

Koçak, M. (2017). “Türkiye-Rusya İlişkileri”, SETA, İstanbul, 201, 19.

Köstem, S. (2019). “The Political Economy of Turkish-Russian Relations: Dynamics of Asymmetric Interdependence”, Deepening Russian-Turkish Relations, Russian International Affairs Council, 15.

Kurban, V. (2014). “16 Mart 1921 Moskova Andlaşması’na Türk ve Rus Kaynaklarına Göre Karşılaştırmalı Bir Bakış”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (01), 143-157.

Kurban, V. (2020). The Caucasus Policy of Russia in the Early 21st Century Internal and External Dynamics, United Kingdom, Cambridge Scholars Publishing, 16.

Kurban, V., Jafarov, N., Aslanlı., A. (2021). “Turkey-Ussr Relations During Turgut Özal Administration, History Page, 53.

Laruelle, M. (1970). “Alexandre Dugin: A “Eurasianists” View on Chechnya and the North Caucasus”, North Caucasus Weekly, https://jamestown.org/program/alexandre-dugin-a-eurasianist-view-on-chechnya-and-the-north-caucasus-2/ , (Erişim Tarihi: 02.01.2022).

Lukyanov, F. “Brand Putin: A look at the Russian President’s global image”, https://www.rbth.com/articles/2012/10/12/brand_putin_a_look_at_the_russian_presidents_global_image_18475 , (Erişim Tarihi: 01.01.2022).

Musaoğlu, N., Özgöker, U. (2008). “Rusya-AB İlişkilerinde Stratejik Ortaklıktan Stratejik Depresyona”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 4 (8), 73.

Nogayeva, A. (2011). Orta Asya’da ABD, Rusya ve Çin: Stratejik Denge Arayışları, USAK Yayınları, Ankara.

Oğan, S. “2004 Yılı Türk Dış Politikasında Rusya-Ukrayna Bölgesi ve 2005 Yılı Beklentileri”, https://www.turksam.org/detay/13032-2004-yili-turk-dis-politikasinda-rusya-ukrayna-bolgesi-ve-2005-yili-beklentileri , (Erişim Tarihi: 12.01.2022).

Okur, M. (2021). 100. Yılında Türkiye Rusya İlişkileri ve Karadeniz Moskova Antlaşmasından Günümüze, Akçağ Yayınları, Ankara.

Örmeci, O. (2020). “Turkish-Russian Relations During AK Parti Rule: Could Economic Partnership Transform into a Strategic Partnership? A Realistic Outlook”, IJEASS, 2 (2), 130.

Özçelik, S. (2018). “II. Soğuk Savaş ve Kırım’daki Jeo-Stratejik Gambit: Rusya’nın Stratejik Derinliği Bağlamında Kırım’ın İşgali ve Kırım Tatarları”, Karadeniz ve Kafkaslar: Riskler ve Fırsatlar, İstanbul, 66.

Özel, S. “The Crisis in Turkish-Russian Relations”, https://www.americanprogress.org/article/the-crisis-in-turkish-russian-relations/ , (Erişim Tarihi: 12.01.2022).

Özev, M. (2017). “Küresel Denklemde Türkiye’nin Enerji Güvenliği”, SETA, 89, ISBN: 978-975-2459-26-7, 51.

Pamir, N. “Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye”, TMMOB Türkiye VI. Enerji Sempozyumu - Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye Gerçeği, 33-34.

President of Russia, http://en.kremlin.ru/events/president/news/32320 , (Erişim Tarihi: 10.01.2022).

President of Russia, http://en.kremlin.ru/events/president/news/32318 , (Erişim Tarihi: 10.01.2022).

Russel, M. (2021). “Russia–Turkey Relations, A fine line between competition and cooperation”, European Parliament, PE 679.090, 4.

Russian Federation, Country Profile, “Foreign Policy of the Russian Federation”, CIDOB International Yearbook 2010, 225.

Sapmaz, A. (2013), “Rusya Federasyonu’nun Terörle Mücadele Stratejisinin Kuzey Kafkasya’nın İstikrarı Üzerine Etkileri”, Savunma Bilimleri Dergisi, 12 (2), 15.

Sarıaslan, F. (2019). “Türkiye’nin Rusya Federasyonu ile İlişkilerinde Ekonominin Rolü”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, , 8 (2), 189.

Secrieru, S. (2006). “Russia’s Foreign Policy Under Putin: “CIS Project” Renewed”, Unisci Discussion Papers, 10, 289.

Sezer, D. (2001). “Turkish-Russian Relations a Decade Later: From Adversity to Managed Competition”, Perceptions: Journal of International Affairs, 6 (1), 11-12.

Shinar, C. (2018). “Chechens: Freedom Fighters or Terrorists?”, European Review, 27 (1), 137-138.

Smith, M. (2010). Russian Series Medvedev and the Modernisation Dilemma, Defence Academy of the United Kingdom, 978-1-905962-92-1.

Snetkov, A. “The image of the terrorist threat in the official Russian press: the Moscow theatre crisis (2002) and the Beslan hostage crisis (2004)”, Europe-Asia Studies, 59(8), 1349.

Sönmez, S. (2010). “Moskova’nın Kutuplaşma Çabaları: Putin Dönemi Rus Dış Politikası”, T.C. Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Avrasya Etüdleri, 37(1), 60.

Strategic Annual Report, (2019). “Putin’s Russia and its Foreign Policy”, https://www.jiia.or.jp/en/strategic_comment/2020/03/PDF/JIIA-Strategic%20Annual%20Report-2019-07-Putin_s%20Russia%20and%20its%20Foreign%20Policy.pdf , (Erişim Tarihi: 01.01.2022).

Tanrısever, O. (2001). “Moskova’nın Çeçenistan Çıkmazı ve Çıkış Arayışları”, Avrasya Dosyası, 6 (4), 180.

Tanrısever, O. (2001). “Moskova’nın Çeçenistan Çıkmazı ve Çıkış Arayışları”, Avrasya Dosyası, 6 (4), 201.

Taşcı, T. (2019). “Türkiye-Rusya İlişkileri ve Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK)”, KARE, 8, 88.

Tellal, E. (2005). “Türk Dış Politikası'nda Avrasya Seçeneği”, Uluslararası İlişkiler, 2 (5), 62.

The Moscow Times, (2021). “Novaya Gazeta Publishes New Evidence of Chechen Extrajudicial Killings”, https://www.themoscowtimes.com/2021/02/16/novaya-gazeta-publishes-new-evidence-of-chechen-extrajudicial-killings-a72970 , (Erişim Tarihi: 02.01.2022).

Thoburn, H. (2015). “Rusya Siyasetini Anlama Klavuzu” SETA Yayınları, 56.

Tüfekçi, Ö. (2017). The Foreign Policy of Modern Turkey, Bloomsbury Publishing, London.

Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Başkanlığı, “2004-05-21 Dışişleri Bakanı Gül Moskova’da”, https://www.ab.gov.tr/p.php?e=34513 , (Erişim Tarihi: 12.01.2022).

Uyar, M. “Çeçenistan: Siyasi ve Askerî Kısırdöngü”, Güvenlik Stratejileri, 14 (28), 299.

Üçarol, R. (2019). Siyasi Tarih, 1914-2014, D&R Yayınları, İstanbul.

Weitz, R. “The Russia-Turkey Partnership”, https://sldinfo.com/2011/10/the-russia-turkey-partnership/ , (Erişim Tarihi: 12.01.2022).

Yalçınkaya, A. (2006). Kafkasya’da Siyasi Gelişmeler Etnik Düğümden Küresel Düğüme, Lalezar, Ankara.

Yeşilot, O. (2021). “Türkiye-Rusya Federasyonu İlişkileri”, 100. Yılında Türkiye Rusya İlişkileri ve Karadeniz Moskova Antlaşmasından Günümüze, Akçağ Yayınları, Ankara.

Yıldırım, S. (2013). “1990 Sonrası Rus Dış Politikasında Batı Karşısında Kimlik ve Statü Arayışları”, KHO Bilim Dergisi, 23 (2), 73-74

Article Details