p-ISSN: 1305-4600
e-ISSN: 2792-0909
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2005
Yayıncı: Dr. Serkan Yorgancılar

Taliban’ın Dünü ve Bugünü

Article Sidebar

Aslan Balcı
Nasıl Atıf Yapılır
Balcı, A. (2021). Taliban’ın Dünü ve Bugünü. Demokrasi Platformu, 10(35), 102–117. Geliş tarihi gönderen https://www.demokrasiplatformu.com/dergi/article/view/215


Özet

Afganistan’ın kuruluş aşamasındaki Rusların ve İngilizlerin ülkeye yönelik işgal girişimlerine verilen mücadele ruhunun günümüzdeki Taliban örgütünün beslendiği tarihi ana damar olduğunu görülüyor. İngiltere’nin bölgeden ayrılmadan önce Peştun halkının ikiye bölünüşü ve o zaman imzalanan “Durand Hatti”in günümüze kadar devam eden etkileri hala canlılığını koruyor. Taliban örgütü kurulmadan önce ülkede cereyan eden siyasi istikrarsızlık ve eski SSCB’ne karşı savaşan Mücahit gruplarının kendi aralarında anlaşamamaları neticesinde iç savaş çıktı.

Başkanlığı beğenmeyen Gülbeddin Hükmetyar’ın Cumhurbaşkanı Burhaneddin Rabbani’ye yönelik başlattığı silahlı eylemlere tanıklık ettik. Aslanda Taliban örgütünün ve işgal kıvılcımının temelleri 1992 yılındaki saldırılarla birlikte atıldı. Arkasına, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap emirlikleri ve Pakistan istihbaratını alan Taliban birçok kentte savaş olmadan 1996-2001 yıllarında iktidarı ele geçirdi. Taliban ilk yıldan sonra Selefi-Vahhabi anlayışla ortaklaşarak ülke idaresinde terör örgütü El- Kaide’nin liderliğini yapan Usame Bin Ladin’ın etkinliği görülmeye başlandı.

İkiz kuleler ve 11 Eylül saldırılarından sonra ABD öncülüğünde NATO Afganistan’daki idareyi ele aldı. ABD ve NATO güçlerinin yaptığı vahim hatalar özellikle sivillere ve kadınlara yönelik kabul edilemez davranışlar neticesinde Taliban örgütü tekrar yeşermeye ve halkın umudu olmaya başladı.

Sürgünde bulundukları 20 yıl boyunca hem ülkesini işgal edenlere karşı savaştı hem de kendilerini diplomasi sahasında geliştirdi. ABD 29 Şubat 2020’de Taliban’la yaptığı anlaşmayla çekileceklerinin taahhüdünü verdiler. Ancak Taliban biraz daha hızlı davranarak şehirleri ve Kabil’i ele geçirdi. 15 Ağustos’ta başkent ele geçince NATO güçleri ülkeden daha erken bir tarihte 30 Ağustos itibariyle çekilmiş oldu.

Geçici hükümetin kurulması ve 33 bakandan sadece 2’sinin Tacik ve birinin Özbek asıllı olması dikkat çekerek akıllara “acaba Taliban eskisi gibi Peştun milliyetçiliği mi yapacak?” sorusunu akıllara getirdi. Taliban’ın genel af ilan etmesinden yola çıkarak şimdiye kadar izlediği politikanın olumlu olduğu ancak ilerideki zamanda neler olacağını bekleyip görmek gerekir.

ABD askerlerini ülkeden çekerken Çin Taliban’ın ekonomik zorluğunu görerek istenilen miktarda borç verebileceğini duyurdu. Böylece bölgede bundan sonra Çin’in egemenliğine şahit olacağız.   

Referanslar

AA. (2021) “Afganistan'da Taliban 'geçici hükümetini' açıkladı”. (Erişim: 7 Eylül, 2021) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/afganistanda-taliban-gecici-hukumetini-acikladi/2358189

AA. (2021) “Taliban Pencşir vilayetini kontrolüne aldığını duyurdu”. (Erişim: 6 Eylül, 2021). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/taliban-pencsir-vilayetini-tamamiyla-kontrolune-aldigini-duyurdu/2356482

Çelikbilek, Abdul Metin (2016), Afganistan’da Modernleşme Çabaları (1834-1919), Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Bilecik.

Dogra, Rajiv, (2017). Durand's Curse: A Line Across the Pathan Heart, Rupa Publication: İndia.

DW. (2021) “ABD Başkanı Joe Biden: Sonsuz savaşı bitirme zamanı geldi”. (Erişim: 15 Nisan 2021) https://www.dw.com/tr/biden-sonsuz-sava%C5%9F%C4%B1-bitirme-zaman%C4%B1-geldi/a-57209062

Hürriyet Gazetesi. (2001) “Bush'tan 'Haçlı seferi' yakıştırması” (Erişim: 17.09.2021) https://www.hurriyet.com.tr/dunya/bushtan-hacli-seferi-yakistirmasi-16285

Kamolnick, Paul (2017). The Al-Qaeda Organization and the Islamic State Organization: History, Doctrine, Modus Operandi, and U.S. Policy to Degrade and Defeat Terrorism Conducted in the Name of Islam, CreateSpace Independent Publishing Platform: New York

Milliyet Gazetesi. (2021). “İlk hamle Çin'den geldi! Gözler Afganistan'ın altın madenlerinde”. (Erişim: 24 Ağustos 2021) https://www.milliyet.com.tr/galeri/ilk-hamle-cinden-geldi-gozler-afganistanin-altin-madenlerinde-6581705

Önder, Muhammed (2019). Molla Ömer, Kuda yayınları: İstanbul.

Özdemir, Yavuz Selim (2020) “10 yıl süren Sovyetler’in Afganistan İşgali”. (Erişim: 22.10.2021). https://www.stratejikortak.com/2020/02/sscb-afganistan-isgali.html

Rashid, Ahmed. (2001) Taliban: The Story Of The Afghan Warlords, 2001 Londra: Pan Books.

Zaif, Molla Abdul Selam. (2019) Talibanla Geçen Hayatım, Kuda Kitap: İstanbul.

Article Details